VERZAMELDE MEDIA BERICHTEN 

Jolande van der Graaf

AANKLACHT TEGEN PIETER BAAN CENTRUM

AMSTERDAM -  "Ze noemen het loyaliteit, maar in werkelijkheid regeren angst en gehoorzaamheid onder medewerkers van het Pieter Baan Centrum. Er is daar een ware slachting geweest onder de goede, getalenteerde psychologen en psychiaters, die weigerden in een keurslijf te lopen en het veld moesten ruimen. Minder getalenteerde jaknikkers kregen leidinggevende functies. En er is nog veel meer gebeurd, waardoor de kwaliteit van de onderzoeken en de rapporten is gekelderd. Wat resteert, is een organisatie die kwalitatief geen schim is van wat zij ooit was."

Na vijftien dienstjaren bij het PBC nam forensisch psycholoog Ernst Ameling in januari zijn ontslag. Volgens de zeer ervaren psycholoog had hij geen keus. "Het klinkt onwaarschijnlijk, maar er is vanuit directieniveau een heus dossier tegen me opgebouwd, waarbij zelfs mijn post werd gelicht! Alsof ik in een dictatoriaal regime leefde." Nu alle banden met het PBC definitief zijn doorgesneden doet Ameling voor het eerst zijn onthutsende verhaal over het reilen en zeilen binnen de psychiatrische observatiekliniek van justitie, waar verdachten van zware misdrijven worden onderzocht ten einde rechters te adviseren over toerekeningsvatbaarheid of behandeling. Ameling: "Het PBC zal mij verwijten dat ik rancuneus ben. Ik geef toe dat ik inderdaad niet vrij ben van zulke gevoelens. Maar ik doe mijn verhaal niet om na te trappen, ik wil dat de buitenwereld weet hoe het er daar aan toegaat."

Creativiteit

Terugkijkend op het verleden zegt hij: "Het was een uitstekende observatiekliniek, waar toenmalig directeur, forensisch psychiater Hjalmar van Marle begin jaren negentig de luiken had geopend. Er was ruimte voor ons om in alle creativiteit te functioneren. Essentieel, want psychologen zijn vooral studenten van het gedrag. Ze lijken op romanciers in de lijn van Tolstoj en Dostojevski, vrijdenkers die hun gang moeten kunnen gaan. Er was onder Van Marle veel talent en onze rapporten klonken als een klok. De personeelsstructuur was overzichtelijk: er waren psychologen, psychiaters, juristen, maatschappelijk werkers, groepsleiders, bewaarders en ondersteunende krachten. Elk van die vakgroepen had een hoofd, verder twee adjunct-directeuren en een algemeen directeur. En dat was het."

" Ik liet me niet als een kleine jongen ringeloren. Vanaf toen werd echter een dossier over mij aangelegd. Mensen wie hogere functies beloofd waren, gaven het management door wat ik had gezegd. Het was zelfs zo krankzinnig dat de directie bij de juristen mailtjes van mijn hand opeiste, waarin ik kritiek op het management uitte.I

k werd er zelf ook achterdochtig van, het plezier in mijn werk ging eraf, mijn productie omlaag. Ik moest naar de bedrijfsarts en kreeg er het label werkweigeraar. Het begin van het einde." In het PBC werd onderwijl de ene na de andere oekaze afgekondigd. "Regels, regels en nog eens regels. Alleen de directie mocht in het pand met mobieltjes bellen, de rest op straffe van een 'correctief gesprek' of 'disciplinaire maatregelen' niet meer. Iets anders was dat ik rapporten altijd op een bandje insprak, dat de secretaresse van mijn eigen adviesbureau razendsnel uittikte. Ook dat werd verboden; ik moest dat zelf doen en deed daar met mijn getik met twee vingers zeker acht uur per rapport over. Of neem het protocol dat gedetineerde en psycholoog niet meer samen in de lift mogen staan. Een collega voerde in een mailtje aan dat dit afstand schept en dat sommige verdachten dan niet meer meewerken. Dát had hij niet mogen schrijven. Er wachtte hem een 'correctief gesprek'."

Veel deskundigen zijn het erover eens dat de kwaliteit van de huidige PBC-onderzoeken ver te zoeken is, stelt Ameling. "De echte talenten verdwenen of zijn zwaar gedemotiveerd. Maar ook de onderzoeksmethodieken zijn verslechterd door inhoudelijke bureaucratie. Zo lijdt het PBC onder de mode van de classificatiediagnostiek: het is tegenwoordig een fabriek die verdachten in potjes met etiketjes stopt. Zonder belangrijke zaken als onderliggende psychodynamische processen in voldoende mate mee te wegen."

De psycholoog doelt bijvoorbeeld op iemands verleden, dat in een misdrijf van heden kan doorklinken. "Neem de man die als kind ernstig is misbruikt en zich vroeger vreselijk angstig en onmachtig voelde onder die grote man die hem pijn deed. Als hij dertig jaar later opnieuw diezelfde portie onmacht voelt - al is dat in een totaal andere situatie - kan dat zo veel van de 'oude' angst en agressie oproepen, dat hij iemand iets aandoet. Als je het zo kunt duiden - op grond van een stoornis die geactualiseerd is in het misdrijf - is hij niet helemaal toerekeningsvatbaar. Dit soort processen is cruciaal voor het stellen van een juiste diagnose!"
Stempel

Ameling vertelt talloze malen te hebben gezien hoe verdachten het verkeerde stempel kregen. Zoals een jonge, intelligente Rus, die psychotisch was toen hij een delict pleegde. "En dat was hij soms nog. Ten opzichte van mij en een psychiater probeerde hij zijn mislukkingen te verbloemen door te doen alsof hij weer psychotisch was. Hij wilde ons op het verkeerde been zetten, slim doen. Het PBC, waar de waarheid bij meerderheid wordt bepaald, besliste dat hij simuleerde. Maar simuleren doe je bewust vanuit een extern motief, als een uitkering. Dit was liegen vanuit intern motief, redding van zijn vernielde zelfrespect."

Vastzitten

Belangrijke zaken worden in de observatiekliniek onder het tapijt geveegd, vindt Ameling verder. Zoals de kritiek van rechtspsycholoog Harald Merckelbach, die recent in deze krant zei dat onschuldigen vastzitten, omdat "het naar justitie zeer onderdanige PBC" vaak de kant kiest van zijn opdrachtgever, het OM. Dat zou leiden tot rapporten die precies in het straatje van justitie passen. "Steekhoudende kritiek", vindt Ameling, die eveneens meent dat er dringend een onafhankelijke observatiekliniek in ons land moet komen. "Maar denk niet dat dit bij het PBC bespreekbaar is." Al even groot is volgens de forensisch psycholoog het taboe op het groeiende aantal weigeraars: verdachten die het vertikken aan een PBC-onderzoek mee te werken, veelal op advies van hun advocaten. Enkele jaren geleden bleek uit een volgens Ameling binnen het PBC stilgehouden onderzoek dat het ging om 35 procent, nu zou dat percentage al tussen de 40 tot 50 procent zijn. "Vroeger werden weigeraars na een week of twee teruggestuurd en kreeg het PBC geen geld. Tegenwoordig zitten ook de weigeraars echter de volledige zeven weken die een onderzoek duurt uit en worden de volledige kosten, 50.000 euro, in rekening gebracht voor een rapport waarop geen rechter iemand tot tbs kan en mag veroordelen. En gebeurt dat wel, dan sneuvelt zo'n vonnis onherroepelijk in hoger beroep."

Ook dat gegeven zou al jaren binnenskamers zijn gehouden. "Het werd tijd dat ook dit bekend werd", besluit Ameling. "Het PBC moet maar eens met de billen bloot voor de samenleving, die hen nota bene betaalt."

KAMER WIL OPHELDERING PIETER BAAN
Jolande van der Graaf en Edwin Timmer 

DEN HAAG -  VVD en PvdA willen van minister Hirsch Ballin (Justitie) opheldering over de vermeende wantoestanden in het Pieter Baan Centrum.

Ernst Ameling 

Voormalig PBC-topman en forensisch psycholoog Ernst Ameling zei gisteren in De Telegraaf dat de psychiatrische observatiekliniek van justitie onder het huidige management aldoor slechter werk levert omdat tal van deskundigen zijn vertrokken of zwaar gedemotiveerd raakten.

Het PBC onderzoekt verdachten van zeer ernstige geweldsmisdrijven en brengt daarna advies over toerekeningsvatbaarheid of eventuele tbs uit aan rechtbanken. "Als het PBC niet goed functioneert, moeten we daar zeer grondig naar laten kijken", vinden Kamerleden Fred Teeven (VVD) en Ton Heerts (PvdA). Teeven is verder verbolgen over peperdure, maar nutteloze rapporten die het PBC zou afscheiden over verdachten die weigeren om aan het onderzoek mee te werken. 

Volgens psycholoog Ameling gaat het om bijna de helft van alle verdachten, over wie à raison van ruim 50.000 euro per onderzoek toch een rapport verschijnt waar rechters in zijn ogen niets mee kunnen en mogen doen. Ameling beticht de kliniek ervan zo "koste wat kost haar jaarlijkse quotum van 220 rapporten te behalen om de kas te spekken". BRON: De Telegraaf zo 13 apr 2008, 09:27

 "PBC scherp op kwaliteit"

AMSTERDAM -  Het PBC wil niet ingaan op personele aangelegenheden rond Ernst Ameling, aldus een zegsman van het ministerie van Justitie. "Het PBC geeft wel aan zich niet te herkennen in Amelings beschrijving van de organisatie en ontkent dat kosten zijn gestegen door de organisatiestructuur.

Bovendien staat het juist open voor kritiek, zowel interne als externe. Men is continu scherp op kwaliteitsbewaking en -verbetering door opleiding of eigen onderzoek. Het PBC koos voor een terughoudend persbeleid waarin spreken op persoonlijke titel niet bestaat."

Volgens justitie wordt negentig procent van de PBC-adviezen door rechters overgenomen. "Er zijn protocollen die onafhankelijkheid en onpartijdigheid van de onderzoekers waarborgen. Advocaten kunnen bovendien om een tegenonderzoek vragen." Justitie bevestigt dat 40 procent van de verdachten niet aan een PBC-onderzoek "wil of kan meewerken" en noemt dat "moeilijk onderzoekbaren". "Ook in die gevallen heeft het PBC de opdracht om onderzoek te doen, de rechter heeft er immers om gevraagd.

Ook als iemand weigert kan er een rapport komen omdat het uit verschillende disciplines bestaat. Behalve psychologisch en psychiatrisch onderzoek is er observatie tijdens het verblijf, een omgevingsonderzoek en informatie uit het strafdossier of eerdere detentiedossiers."